In 2019 rondden we het Europese project Prisoners’ Active Citizenship (PAC) af, een onderzoeksproject naar participatie in verschillende Europese gevangenissen. Met een nieuwe beleidsperiode in zicht, blikken we vooruit en maken we onze ambities binnen dit thema concreet. De richting wordt mee bepaald door het nieuwe STRAP (Vlaams strategisch plan Hulp- en Dienstverlening aan gedetineerden en geïnterneerden), de extra financiële steun van Porticus geeft ons de nodige slagkracht om nieuwe plannen te realiseren.

Strategisch actieplan Vlaamse overheid

Het STRAP voor de volgende legislatuur werd goedgekeurd op 13 november en bepaalt de strategische doelstellingen Hulp- en Dienstverlening aan gedetineerden en geïnterneerden voor de periode van 2020-2025. Deze doelstellingen worden nog geconcretiseerd in de lokale actieplannen die verwacht worden tegen 13 mei 2021. Het thema participatie vormt een belangrijke pijler binnen dit nieuwe strategische plan:

Om bruggen te bouwen tussen de gedetineerden en de samenleving, is het ook interessant om cultuur en sport actief in te zetten in participatietrajecten. Het verhoogt namelijk de connectie met zichzelf en de omgeving en draagt bij tot een succesvolle re-integratie. Door een sterkere betrokkenheid en inbreng van de gedetineerden werken ze aan zelfontplooiing en krijgen ze de kans om verantwoordelijkheden op te nemen en hun competenties aan te wenden en verder te ontwikkelen. Vaardigheden die ze ook na detentie ten volle kunnen inzetten. (p. 19)

Zeker in de context van een gevangenis waarin er weinig vrijheid van handelen is en alles voor de gedetineerde beslist wordt, staan zelfbeschikking en autonomie erg onder druk. Daarom is het belangrijk om in te zetten op responsabilisering. De doelstelling daarbij is om zowel verantwoordelijkheid voor het eigen leven, het eigen gedrag en de effecten ervan op anderen te stimuleren, als het ontwikkelen en versterken van hun competenties met het oog op re-integratie. Dit doen we door gedetineerden actief te laten meewerken aan de uitbouw, de organisatie en de bekendmaking van het aanbod. (p. 23)

Ook de concrete rol van De Rode Antraciet binnen participatie wordt omschreven in het STRAP:

De Rode Antraciet neemt een actieve rol op om de reeds bestaande participatieprojecten(bv. Parlé Détiné, buddyprojecten en de deelname van fatiken aan coördinatieteams) in de gevangenissen te continueren, te verduurzamen en verder uit te rollen in meerdere gevangenissen. Bijzondere aandacht gaat naar het in kaart brengen van randvoorwaarden en uitdagingen om een duurzame participatie van gedetineerden te verzekeren. Uiteraard wordt er verder gewerkt op reeds vergaarde expertise en bevindingen van onder meer het Europese project Prisoners’ Active Citizenship (PAC2018 & 2019). Daarbij wordt de rol als cultuur- en sportambassadeur van de gedetineerde bij de uitbouw, organisatie en bekendmaking van het sport- en cultuuraanbod in tien gevangenissen bestendigd. (…) Tevens start De Rode Antraciet, op basis van de vergaarde expertise en in samenwerking met de beleidscoördinator ter plaatse, drie nieuwe participatieprojecten op in drie verschillenden gevangenissen waar cultuur en sport een prominente rol zal spelen. Zo wordt inde vrouwenafdeling van de gevangenis in Hasselt momenteel al een participatietraject voorbereid. (p. 32)

Binnen het STRAP vind je ons ook terug in de acties rond pilootprojecten sociaal-sportieve praktijken in detentie met verbinding buiten de muren na detentie. Het is de bedoeling om via deze pilootprojecten na te gaan of gedetineerden vanuit de groepsactiviteiten sport en cultuur die werden beoefend in de gevangenis, een duurzame connectie kunnen maken met de buitenwereld.

Extra financiële slagkracht

Stichting Porticus, aanwezig op de PAC-studiedag, was zeer opgetogen over de resultaten van het Europese project en over de ambities van De Rode Antraciet met betrekking tot de aanpak van participatie in detentie. We dienden een uitvoerig dossier in voor de komende drie jaar (2021-2023). Dit ligt ook volledig in de lijn van onze doelstelling participatie binnen het Strategisch Plan voor de Hulp & Dienstverlening.
Het dossier werd begin november goedgekeurd wat betekent dat we met ingang van januari 2021 financiële steun krijgen voor de komende drie jaar.  Met deze middelen kunnen we extra inzetten op drie inhoudelijke sporen: verduurzamen van participatieprojecten, het creëren van impact en competentie-ontwikkeling.

Het integrale STRAP lezen?

Dat kan via deze link: Strategisch Plan Hulp- en Dienstverlening aan gedetineerden 2020-2025